Kampung Terapung Ganvie: Model untuk Urbanisme Sosio-Ekologi

“The Floating Village of Ganvie: A Model for Socio-Ecological Urbanism” bermaksud “Kampung Terapung Ganvie: Model untuk Urbanisme Sosio-Ekologi”. Ia merujuk kepada kampung terapung Ganvie yang terletak di Selatan Republik Benin di Afrika Barat, yang telah dijadikan contoh untuk mengembangkan prinsip urbanisme sosio-ekologi.

Ganvie juga dianggap sebagai kampung terapung terbesar di Afrika. Kampung ini mempunyai sejarah yang panjang dan telah dibangunkan sejak abad ke-17 oleh suku Tofinu yang ingin melindungi diri daripada penjajah Portugis.

SUMBER IMEJ

Terletak di tengah-tengah Tasik Nokoué, perkampungan ini telah dikekalkan dari semasa ke semasa oleh sistem akuakultur sosio-ekologi komunal mereka dan kini telah menjadi tarikan pelancong global. Kampung ini diiktiraf sebagai tapak warisan budaya dunia oleh UNESCO pada tahun 1996 yang telah berjaya menarik sehingga 10,000 orang pengunjung setiap tahun. Bagaimanapun, kemasukan pelancong ke kawasan perkampungan itu telah memberi kesan kepada penduduk tempatan dan amalan sosio-ekologi mereka. Akuakultur menjadi semakin mencabar untuk dikekalkan kerana kampung itu bergelut untuk mengekalkan asas ekonominya. Dalam pada itu, amalan bangunan tradisional telah beralih kepada yang gaya moden, dan kampung ini sedang menghadapi cabaran alam sekitar yang berterusan.

SUMBER IMEJ

Namun begitu, gaya hidup unik penduduk tempatan di kawasan air masih memberikan banyak contoh terbaik kepada rekabentuk bandar terapung.

Dari segi sejarah, keputusan membina kampung terapung bukan sahaja bertindak sebagai penghalang fizikal tetapi juga berteraskan kepercayaan agama. Kepercayaan itu seperti melarang puak Fon daripada menyerang orang di atas air kerana sifatnya yang suci dan membina asas keagamaan. Mereka mencipta sistem bandar yang sensitif kepada ekosistem akuatik, membina struktur menggunakan bahan yang tidak kekal, menggunakan akuakultur sebagai kaedah perancangan bandar, dan menamakan kampung itu sebagai Ganvie, yang bermaksud “kami terselamat.”

SUMBER IMEJ

Kampung ini mempunyai kira-kira 45,000 orang yang menetap di sekitar 3,000 buah bangunan pelbagai jenis, termasuk rumah, bank, restoran, pasar, hotel, sekolah dan ruang keagamaan. Rumah kediaman kebanyakannya menggunakan kaedah tradisional tiang kayu, manakala bangunan seperti sekolah dan ruang keagamaan dibina dengan kaedah moden tiang konkrit dan blok pasir. Tiang rumah tradisional diperbuat daripada kayu eboni merah, yang tahan cuaca, manakala dindingnya diperbuat daripada buluh dan pelepah kelapa sawit. Bumbungnya adalah jenis jerami dan yang terbaru, ia diganti dengan kepingan logam beralun. Struktur ini dibina dan diselenggara untuk jangka hayat 15-20 tahun. Penduduk tempatan juga memilih bahan yang terurai dalam ekosistem air dari semasa ke semasa dan tidak memberi kesan yang negatif ke atasnya.

SUMBER IMEJ

Selain itu, struktur tiang itu direkabentuk untuk melengkapkan pelan bandar yang terdiri daripada pulau buatan kecil sebagai halaman bandar yang menghubungkan dua atau lebih rumah, serta jalan air yang besar untuk membolehkan pergerakan yang mudah dengan sampan merentasi semua bahagian kampung. Tasik Nokoué hanya mempunyai kedalaman 1 hingga 2 meter yang memudahkan penduduk komuniti itu memindahkan tanah dari tanah besar untuk membina pulau-pulau ini. Pada mulanya, ia bertujuan sebagai ruang untuk mengajar anak-anak kecil berjalan dan sebagai tempat untuk menjinakkan haiwan, tetapi sejak itu ia telah menjadi ruang sosial yang menghubungkan keluarga dan ciri-ciri bandar yang memberikan perwatakan unik kepada kampung terapung itu.

Sebagai nelayan mahir, suku Tofinu mengekalkan hubungan sensitif mereka dengan air dengan menggunakan akuakultur sebagai sistem bandar. Kawasan struktur tiang terapung dikelilingi dengan paddock ikan yang direkabentuk dan terumbu tiruan yang membantu hidupan akuatik mengekalkan hubungan yang sihat dengan bandar yang semakin berkembang. Spesies bakau tempatan, seperti pelepah sawit, diletakkan di dasar tasik dan dikelilingi oleh batang buluh untuk membentuk sangkar. Bakau mereput, mencipta plankton, manakala kayu bertindak sebagai pemangkin pertumbuhan alga, menarik ikan untuk makan dan hidup dalam persekitaran itu. Sistem ini dipanggil Acadja oleh penduduk tempatan, dan ia dibina semula setiap dua minggu apabila ikan dituai, bakau baharu dibina, dan biodiversiti akuatik di bandar ini meningkat.

Di samping itu, kandang paddock ini juga direka untuk memecahkan arus dari Lautan Atlantik. Ini membolehkan bangunan tiang di dalam kampung dipisahkan dan menyediakan jalan air yang luas, yang merupakan elemen sosial yang penting di kampung itu. Jalan-jalan ini cukup luas untuk memuatkan berbilang bot, membolehkan pengangkutan dan perdagangan barangan merentasi sampan yang bergerak.

Rumah panggung juga direkabentuk dengan teres yang menghadap ke jalan yang membenarkan aktiviti sosial perkampungan itu. Rekabentuk sosio-ekologi yang inovatif ini telah diturunkan dari generasi ke generasi dan menggunakan hubungan spesies simbiotik dengan tasik untuk mewujudkan persekitaran bandar yang mampan.

SUMBER IMEJ

Air di bawah perkampungan itu jernih dan mudah untuk melihat spesies ikan di dalamnya.

Kampung terapung ini telah berkembang maju selama lebih empat abad dan turut dinamakan sebagai Venice of Africa. Pun begitu, penduduk di perkampungan itu masih menghadapi banyak cabaran, antaranya kekurangan pengurusan sistem kumbahan yang betul. Sistem kumbahan tradisional yang sedang diamalkan oleh penduduk di situ tidak begitu berkesan dan telah mencemarkan hidupan akuatik akibat pertambahan penduduk kampung. Selain itu, kemiskinan juga semakin meningkat apabila ekonomi perikanan tempatan terpaksa bersaing dengan pengusaha pelancongan. Cabaran-cabaran ini telah menyebabkan kampung terapung itu perlahan-lahan tidak dapat menampung gaya hidup penduduk setempat.

SUMBER IMEJ

Kampung Terapung Ganvie merupakan contoh yang baik tentang bagaimana seni bina dan urbanisme dapat digunakan untuk mempromosikan kelestarian alam sekitar. Penduduk kampung itu sangat prihatin terhadap Tasik Nokoué dan keadaan persekitarannya.

Sistem yang digunakan dalam pembangunan kampung terapung Ganvie memastikan bahawa persekitaran kampung terapung itu dikekalkan dengan cara yang selaras dengan alam sekitar. Manakala penduduk tempatan memainkan peranan penting dalam menjaga kelestarian kampung.

Kampung terapung Ganvie juga memberikan contoh bagaimana senibina dan urbanisme boleh membentuk hubungan antara manusia, pekerjaan, gaya hidup dan kelestarian kampung. Pendekatan seperti ini boleh diterapkan dalam pembangunan bandar yang lebih besar untuk mempromosikan kelestarian alam sekitar dan dalam masa yang sama, dapat menjaga hubungan yang seimbang antara manusia dan alam sekitar.

Foto atas: Sumber

About The Author

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *